عایشه ریگی، بانوی کارآفرین و هنرمند بلوچ، متولد سال ۱۳۶۲، از پیشگامان حفظ و توسعه هنر سوزن‌دوزی بلوچ است. او از کودکی این هنر اصیل را آموخت و با پشتکار و تلاش، به یک مربی و کارآفرین موفق تبدیل شد. عایشه با آموزش بیش از ۳۰۰ نفر از بانوان و مددجویان کمیته امداد، نقش مهمی در توانمندسازی زنان منطقه ایفا کرده است. او با طراحی محصولات مدرن و شرکت در نمایشگاه‌های استانی و بین‌المللی، سوزن‌دوزی بلوچ را به دنیا معرفی کرده و موفق به دریافت نشان ملی صنایع دستی و عنوان کارآفرین برتر شده است.
عایشه ریگی، بانوی کارآفرین بلوچ، در گفت‌وگو با سایت خبری ما مردم: سوزن‌دوزی یا نخ‌دوزی یکی از روش‌های دیرینه تزیین پوشاک است که در میان زنان بلوچ رواج دارد و به عنوان سند هویت و موجودیت آن‌ها شناخته می‌شود. این هنر زیبا و سنتی، که به «بلوچی‌دوزی» نیز معروف است، ریشه در سنت‌های قوم بلوچ دارد و از دوره‌های تاریخی مانند ایلخانی، تیموری و صفوی تاکنون ادامه یافته است. در این روش، پارچه با کوک‌ها و بخیه‌های رنگین تزیین می‌شود و اثری منحصربه‌فرد خلق می‌گردد.
وی افزود: سوزن‌دوزی از اوایل اسلام در میان بلوچ‌ها وجود داشته و به‌مرور زمان به یکی از نمادهای فرهنگی این منطقه تبدیل شده است. من نیز از کودکی با این هنر آشنا شدم و آن را به عنوان بخشی از هویت خود پذیرفتم.
عایشه ریگی؛ از کودکی تا کارآفرینی
عایشه ریگی، یکی از بانوان بلوچ است که علاوه بر یادگیری سوزن‌دوزی، به عنوان یک کارآفرین در این حوزه فعالیت می‌کند. او در سال ۱۳۶۲ در خانواده‌ای اصیل متولد شد، اما در شش سالگی مادرش را از دست داد. به همین دلیل، سوزن‌دوزی را از خواهرانش آموخت و از همان سنین کم برای تزیین لباس‌های محلی خود از آن استفاده کرد.
وی در این باره گفت: در استان سیستان و بلوچستان، دختران از سنین پایین سوزن‌دوزی را یاد می‌گیرند. من نیز از کودکی این هنر را آموختم و پس از بزرگ‌شدن، در کلاس‌های آموزشی شرکت کردم و مدرک مربی‌گری گرفتم. از آن زمان تاکنون، به آموزش این هنر به دیگران مشغول‌ام و با آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و صنایع دستی در شهرستان‌های مختلف همکاری داشته‌ام.
آموزش و توانمندسازی زنان بلوچ
عایشه ریگی به عنوان راهبر شغلی کمیته امداد، بیش از ۳۰۰ نفر از مددجویان و بانوان سرپرست خانوار را در روستاهای حاشیه‌ای زاهدان و بلوچستان آموزش داده است. بسیاری از این افراد موفق به دریافت مدرک شده‌اند و توانسته‌اند کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند.
وی بیان کرد: من علاوه بر آموزش، مسئولیت فروش محصولات این بانوان را نیز بر عهده داشتم. آن‌ها محصولات خود را در نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها به فروش می‌رساندند. اما با شیوع کرونا و محدودیت‌های ایجادشده، آموزش‌ها به صورت آنلاین ادامه نیافت و این موضوع چالش‌هایی را برای ما ایجاد کرد.
کارآفرینی و حفظ اصالت بلوچ
عایشه ریگی از ۱۷ سال پیش فعالیت خود را در حوزه سوزن‌دوزی آغاز کرد و از ۱۰ سال گذشته به صورت حرفه‌ای در این زمینه مشغول است. او در حال حاضر ۱۳۳ نفر را به صورت مستقیم در کارگاه‌های دورکاری خود استخدام کرده است.
وی در این باره گفت: هدف من از شروع این کار، علاوه بر کسب درآمد، حفظ اصالت بلوچ بود. سوزن‌دوزی بلوچ نشان‌دهنده هویت و فرهنگ ماست. من در نمایشگاه‌های استانی و بین‌المللی شرکت کرده‌ام تا این هنر را به دنیا معرفی کنم. همچنین، سعی کردم با طراحی محصولات مدرن مانند مانتو، کیف، کفش و شال، این هنر را به روز نگه دارم.
چالش‌ها و موفقیت‌ها
عایشه ریگی با وجود محدودیت‌ها و مخالفت‌هایی که در استان سیستان و بلوچستان برای اشتغال بانوان وجود دارد، توانسته است با پشتکار و حمایت کمیته امداد و همشهریانش به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد.
وی افزود: در سال‌های ۹۷ و ۹۸، به عنوان کارآفرین برتر از کمیته امداد و نهاد رهبری تقدیر شدم و نشان ملی صنایع دستی را دریافت کردم. همچنین، در جشنواره مد و لباس مقام سوم را کسب کردم.
عایشه ریگی در حال حاضر محصولات خود را از طریق صفحه اینستاگرام «باران» و سایت‌های فروش آنلاین به مشتریان عرضه می‌کند. برخی از مشتریان او نیز محصولات را به کشورهایی مانند کانادا و فرانسه صادر می‌کنند.
وی در پایان گفت: سوزن‌دوزی بلوچ نمادی از طبیعت و فرهنگ ماست. هدف من این است که با حمایت از برندمان، این هنر را به جهان معرفی کنم و در بازارهای جهانی حضور داشته باشم. ان‌شاءالله با تلاش بیشتر، بتوانم این میراث ارزشمند را به نسل‌های آینده منتقل کنم.
