صالح سروستانی، فعال محیط‌زیست و محقق حوزه احیای جنگل‌های زاگرس، متولد شهرستان باغ‌ملک در خوزستان است. او با ۱۴ سال تلاش بی‌وقفه و ابداع روش «کشت مستقیم بذر بلوط»، موفق شده احیای جنگل‌ها را متحول کند. سروستانی با تشکیل تیم‌های مردمی در روستاهای زاگرس‌نشین، هم‌اکنون به‌عنوان الگویی در حفاظت از طبیعت شناخته می‌شود.
صالح سروستانی، فعال محیط‌زیست و محقق حوزه احیای جنگل‌های زاگرس، در گفت‌وگو با سایت خبری «ما مردم» از ۱۴ سال تلاش بی‌وقفه در عرصه‌های طبیعی خوزستان و دیگر استان‌های زاگرس‌نشین خبر داد. وی که اهل شهرستان باغ‌ملک در استان خوزستان است، با اشاره به فعالیت‌های تیم‌محور خود، گفت: «ما با تشکیل گروه‌های مردمی در روستاهای زاگرس، تابستان‌ها به آبیاری نهال‌ها و زمستان‌ها به مقابله با آتش‌سوزی‌ها می‌پردازیم.»
سروستانی با اشاره به نوآوری «کشت مستقیم بذر بلوط» به جای نهال‌کاری سنتی، توضیح داد: «تحقیقات ما نشان داد نهال‌های بلوط در شرایط طبیعی مقاومت بیشتری دارند. در روش کشت مستقیم، بذر بلوط بدون انتقال به گلدان، مستقیماً در خاک کاشته می‌شود و با محیط سازگار می‌شود. این روش نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش داده، بلکه موفقیت احیا را تا ۹۰ درصد افزایش داده است.»
وی با انتقاد از سیستم آموزشی دانشگاه‌ها گفت: «متأسفانه دانشکده‌های منابع طبیعی هنوز بر روش‌های قدیمی نهال‌کاری تأکید دارند، درحالی که ما در عمل ثابت کرده‌ایم کشت مستقیم نتیجه‌بخش‌تر است. حتی برخی اساتید از فرآیند رشد بلوط در طبیعت بی‌اطلاع‌اند.» این فعال محیط‌زیست تأکید کرد که تحقیقات میدانی تیم او اکنون به عنوان الگویی علمی در برخی دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.
سروستانی از چالش‌های آغازین کار خود گفت: «در ابتدا تنها دو نفر بودیم که چشمه‌ها را پاکسازی می‌کردیم. پس از سال‌ها، امروز تیم‌های مردمی در چندین استان زاگرس‌نشین تشکیل شده‌اند. این گروه‌ها بدون وابستگی به نهادهای دولتی، در زمان آتش‌سوزی‌ها وارد عمل می‌شوند و خسارات را به حداقل می‌رسانند.»
او با اشاره به ریشه‌یابی آتش‌سوزی‌ها گفت: «بررسی‌های ما نشان می‌دهد تنها ۷ درصد آتش‌سوزی‌ها عمدی است. ۱۰ درصد نیز ناشی از بی‌احتیاطی کوهنوردان است که زباله‌های شیشه‌ای برجا می‌گذارند. بقیه موارد معمولاً طبیعی یا ناشی از تغییرات اقلیمی است.» وی از عشایر به عنوان حافظان سنتی زاگرس دفاع کرد و گفت: «اگر مدیریت طبیعت به عشایر سپرده شود، وضعیت جنگل‌ها بسیار بهتر خواهد بود.»
این محقق محیط‌زیست با بیان ظرفیت‌های گردشگری زاگرس، گفت: «جنگل‌های بلوط می‌توانند درآمدی بالاتر از نفت ایجاد کنند. مثلاً در باغ‌ملک، قدیمی‌ترین سیستم انتقال آب با تنه‌های بلوط وجود دارد که قابلیت تبدیل به جاذبه جهانی را دارد.» وی انتقاد کرد: «متأسفانه دستگاه‌های متولی مانند استانداری‌ها و محیط‌زیست، از این ظرفیت‌ها غافل‌اند.»
سروستانی با اشاره به هزینه‌های شخصی خود و همکارانش گفت: «تمام تجهیزات و حتی خسارت‌های آتش‌سوزی‌ها را خودمان تقبل کرده‌ایم. برخی از همکارانم در حین مأموریت‌های اطفای حریق، فرزندانشان به دنیا آمده‌اند، اما هرگز از مسئولان تقاضای کمک نکرده‌اند.» او این تلاش‌ها را «جهاد محیط‌زیستی» خواند و افزود: «ما وامدار خون شهدایی مثل باکری و همت هستیم.»
وی از برنامه‌های آینده خود خبر داد و گفت: «اخیراً با همکاری سازمان محیط‌زیست، جشنواره‌ای برای تقدیر از فعالان زاگرس ترتیب داده‌ایم. هدف ما معرفی این قهرمانان گمنام به جامعه است.» سروستانی همچنین از آموزش جوامع محلی در مدارس و مساجد گفت: «کار فرهنگی اساس موفقیت ما بوده است. امروز روستاییان خود حافظان اصلی جنگل‌ها هستند.»
سروستانی با اشاره به تهدیدات جدید گفت: «خشکسالی و کاهش بارش‌ها بزرگ‌ترین چالش زاگرس است. اما ما با روش‌های نوین مانند کشت مستقیم و مدیریت آب‌های سطحی، امیدواریم این اکوسیستم را نجات دهیم.» وی از رسانه‌ها خواست تا بیش‌ازپیش به موضوع زاگرس بپردازند.
این فعال محیط‌زیست در پایان تأکید کرد: «اگر هر ایرانی فقط یک نهال بلوط بکارد، زاگرس احیا می‌شود. ما ثابت کرده‌ایم که با عشق به میهن و کار جهادی، حتی بدون بودجه دولتی نیز می‌توان معجزه کرد.»
